[Omhoog]
[Wijs & Apeldoorn]
[Wijs & Bartholomeus / Grontstuck]
[Wijs & Bus]
[Wijs & Boer]
[Wijs & Bottenburg]
[Wijs & Heesacker]
[Wijse & Laurens (B)]
[Wijs & Lena N.] 

De Wijs varianten

De naam "de Wijs" komt in een aantal varianten voor:
de Weijs, de Wys, de Wijse, die Weijse, de Wijze, van de Wijs. Maar ook zien we verbasteringen als Swijsen, Zwijssen, Wees en Wise. Vaak met maar soms ook zonder tussenvoegsels als de, van de, der, die, den en dergelijke.

Een aardig stukje daarover verkreeg ik van Henk Coolen bij navraag over de "de Wijs" stam.

Zwijsen = De Wijse?
G.J. van Gurp, Eindhoven, Br.L. 1981

De oorsprong van de familienaam Zwijsen zou kunnen blijken uit een acte van overdracht, gepasseerd voor schepenen van Tilburg, 19 januari 1552 (G.A. Tilburg, R 298, f 64).

Hierin wordt door "Willem zoen Henrick Herman Appelss als man ende mombaer Laureysen sue ex dochter wilnen Henricks Janss de Wijse" haar erfenis en erfrecht overgedragen aan "Jannen ende Willemen gebruederen zoenen wilnen Henricks Jans Zwijsen voergen".

Indien hier geen sprake is van een verschrijving, kan men concluderen, dat De Wijse en Zwijsen dezelfde namen voorstellen. Het ligt voor de hand om te veronderstellen dat Zwijsen ontstaan is als een verbastering van de tweede-naamvalsvorm van De Wijse (des Wijsen). Analoog hieraan zouden dan
eveneens in Tilburg voorkomende familienamen als Sbeckers, Sberen, Sbonten, sbijen, Sgroten, Smolders, Spapen, Sweegers, hun oorsprong kunnen vinden in tweede-naamvalsvormen. Sommige van de hier genoemde namen worden later niet meer gevonden, wel ziet men dan dat de S vervallen is (bijv. Beckers, Beren). Andere namen zijn wel gebleven (bijv. Schroten, Smolders, Spapen, Sweegers, Zwijsen). Wellicht hangt dit samen met het gemak waarmee de naam kon worden uitgesproken.
(http://users.telenet.be/henk.coolen)

Inmiddels is wel gebleken dat er meerdere 'stammen' de Wijs(e) zijn, die vooralsnog niet op enigerlei wijze aan elkaar verwant zijn. Van een aantal van deze 'stammen' zijn er wel aanwijzingen voor verwantschap maar zijn deze niet aantoonbaar. We weten inmiddels dat er in ieder geval een "arme" tak bestaat en dus ook een "rijke" tak.
Daar waar in later jaren de naam "de Wijs" is gebruikt, is door mij de oorspronkelijke naam tussen haken achter de naam gezet. voorbeeld: Wijs (die Wijse, de Weijs, Zwijsen)

O.a. de tak de Wijs/Heesacker  wordt genoemd, groot ongeveer 560 personen. Deze tak lijkt vooral voor te komen rond Tilburg, Zundert en 's Hertogenbosch. Mogelijk is dit ook een deel van "rijke" tak.

Behalve deze is ook een 'de Wijs' stam in en rond Vlijmen  gehuisvest. Dit is een grote tak van zo'n 3100 personen.
- Wijs & NN (Vlijmen). Deze begint met ene Adriaan Robbe de Wijs. In deze stamboom heb ik bij zoon Willem Ariese twee maal een zoon Jo(h)annes Willems. De doopdata van deze twee mannen verschilt wel eens waar, maar ik kan mij niet aan de indruk ontrekken dat dit gaat om één en dezelfde persoon. Mogelijk dat ik daarmee de waarheid geweld aan doe, toch laat ik het voor als nog staan.

Eén opvallende tak hier nog genoemd is de van Jan Gerrit Aartsz. de Wijs. Oorspronkelijk uit 's-Hertogenbosch, later gevestigd in Breda. Mogelijk dat zijn vader een voorvader was van "onze" Eustatius. Helaas raken wij deze stam snel kwijt omdat er geen nadere afstammelingen in rechte lijn gevonden zijn. Wellicht dat hij een neef was van de eerder genoemde Adriaen Robbe de Wijs. Immers: diens vader zal vermoedelijk toch ook een broer gehad hebben....

Omdat al deze takken in Noord Brabant gehuisvest zijn lijkt het mij niet onwaarschijnlijk dat deze, samen met de tak waartoe wij behoren uiteindelijk toch tot één grote stam behoren. Kwestie is alleen hiervoor concrete bewijzen voor te vinden.

Overigens komt de naam de Wijs(e) ook regelmatig in Buurland België voor.

Andere takken zijn de Zeelandse takken. Hiervan vermoed ik dat deze ook direct verwant zijn met de 'hoofdstam' de Wijs.  Helaas heb ik van deze tak sporadisch wat gegevens kunnen vinden. Zoals
- Wijs & Post

Dan zijn er nog de Amersfoortse en Utrechtse takken. Mogelijk dat deze aan elkaar verwant zijn.
- Wijs & Bottenburg
- Wijs & Apeldoorn
- Wijs & Schalkwijk

Op basis van de gegevens die ik gevonden heb bestaan vrijwel al deze takken als gewone mensen zoals u en ik. In vroeger tijden behoorden veel van deze mensen tot de boerenstand en sommigen tot de middenklassen en enkele tot de betere klasse.
De 'rijke' tak, de Upperclass, is beschreven in een boekwerk: het Blauwe boekje, ofwel het Nederlands Patriciaat. Niet dat deze niet gewoon zijn maar toch wel een beetje anders.
 

Verder komen er nog véél meer de Wijs namen voor in mijn Dbase.
Zo vond ik ook deze naam in Groningen en Friesland, zonder deze direct al plaats te kunnen geven.
- Wijs & Mebus
- Wijs & Westra

En er zijn er nog wat losse takjes die nog wat wapperen in de Wijswind. Een aantal heb ik hierbij opgenomen.

Mocht u vragen of aanvullingen hebben, over de hier gepubliceerde of niet gepubliceerde families, aarzel dan niet mij te mailen. Het adres vind u onder Contact